Noticies

Les mazcaraes d'iviernu, temática de la charra del mes

L'etnógrafu Óscar J. González Fernández protagoniza esti martes la charra mensual d'Ástura. Va falar de la 'Cadarma de les mazcaraes europees: una nueva visión'.
 
Na conferencia va dar testimoniu de "cómo l’allugamientu y estudiu de les mazcaraes peninsulares amuesa que toes poseen xeitos comunes, y les aiciones y los personaxes son n’esencia asemeyaos". El miembru de l'Academia de la Máscara Ibérica, con sede en Bragança, y del grupu d'espertos de la Rede de la Máscara Ibérica, asitiada en Lisboa, va esplicar "la cadarma organizativa de les mazcaraes asturianes y peninsulares, asina como de los sos puntos de contautu col restu de les europees", y afondar na so función de "asonsañar y bilordiar, al traviés de representaciones teatrales mudes o falaes, escenes y socesos de la vida’l pueblu ocurríos a lo llargo l’añu que muerre, entamando asina un nuevu ciclu".
 
La charra mensual d'Ástura va celebrase esta tarde nel so llugar avezáu, esto ye, l'Atenéu Obreru de Xixón, anque nesta ocasión retrasa en media hora'l so aniciu pa principiar a les 20 hores. La entrada ye llibre.

Ástura va afondar nes causes del cambiu d’un mundu tradicional a otru mercantilizáu nel sieglu pasáu al traviés de la evolución de les romeríes

Jorge Uría va protagonizar esti martes la charra mensual de l'asociación cultural Ástura nel Atenéu Obreru de Xixón, que lleva’l nome de ‘Les romeríes asturianes al aniciu del sieglu XX’. El profesor d’Historia Contemporánea na Universidá d’Uviéu va afondar nes causes del cambiu d’un mundu tradicional a otru mercantilizáu al traviés de la evolución d’estos festexos.
 
Los responsables de l’asociación cultural espliquen que’l puxu que vivieron les romeríes nos años finales del sieglu XIX y nos primeros del pasáu “taba en rellación col grau d’espardimientu de la población, con una economía campesina amenorgada y cola falta de contautu coles novedaes culturales de la dómina: l’ociu mercantilizáu, los bailles de pago, los teatrinos de varietés o, más llueu, el cine”. Asina, nesi universu rural “atopábense entovía exemplos d’indumentaria tradicional, de romeríes al rellumu les fogueres y de música y bailles a lo suelto con gaiteru y tamboriteru”, pero la llegada de moo de tresportes nuevos, la lluz, formes d’ociu nueves o’l baille agarrao provocó “una tresformación radical” en “filandones, esfoyaces, amagüestos, feries y mercaos y, perriba too, romeríes”, sobre manera na zona central del país, “onde los elementos tradicionales diben quedando arrequexaos cuando non desaniciaos”. Uría va aprovechar estos exemplos p’afondar “nes causes (sociolóxiques, económiques, culturales, etc.) del camudamientu del mundu tradicional y la cultura popular del sieglu XIX al mundu mercantilizáu, industrializáu y aforfugáu del sieglu XX”.
 
Profesor titular d’Historia Contemporánea na universidá asturiana dende’l 1991, el convidáu d’Ástura pa esta charra tamién da cursos d'Historiografía Contemporánea Universal, d'España, del Mundu Actual y d'América Llatina, ente otros, y d'especialización doctoral. Ye davezu profesor invitáu en delles universidaes, como la François Rabelais de Tours, la Sorbonne Nouvelle, la Bradford University, la University of Leeds, la State University de New York, la Universidá de Belo Horizonte o la Sorbonne-Panthèon, la meyor universidá de Francia y una de les cimeres del mundu. Uría tien asoleyaos más de diez llibros de tema históricu, munchos d'ellos dedicaos al estudiu de la historia social, la cultura popular y la vida cotidiana n'España y n'Asturies finando'l sieglu XIX y los anicios del XX, y ye responsable del artículu ‘De la fiesta tradicional al tipismo mercantilizado. Asturias a principios del siglo XX’ espublizáu nel ‘Bulletin d'Histoire Contemporaine de l'Espagne’. La conferencia del historiador va celebrase a les 19.30 hores nel Atenéu Obreru de Xixón (Cuadonga, 7), con entrada llibre.

El llabor del Muséu del Pueblu d’Asturies protagoniza la charra mensual d’Ástura

Muséu del Pueblu d'Asturies

Juaco López, direutor del Muséu del Pueblu d’Asturies, ye’l convidáu d’Ástura na charra mensual d’esta asociación cultural nel Atenéu Obreru de Xixón, que va tener llugar esti martes. Ésta lleva’l nome de 'La memoria d'Asturies. Patrimoniu ya investigación nel Muséu del Pueblu d'Asturies'.
El responsable de la instalación museística asitiada a la oriella del ríu Piles va esplicar “cómo nestos tiempos fálase abondo de museos, pero, por embargu, nun se conoz mui bien qué son nin pa qué sirven. Esta inorancia ta llevando inclusive a emplegar el términu nun sen peyorativu”, espliquen dende Ástura. Al respeuto, el Muséu del Pueblu d’Asturies, creáu nel 1968, ye bien conocíu polos xixoneses, “pero pocos saben qué llabor se fai ellí dientro o qué ayalgues atolda pa l’alcordanza de la sociedá asturiana”. D’esta forma, López va abrir a los presentes le puertes de tán importante recintu pa caltener esa alcordanza “imprescindible pa la comunidá lo mesmo que pa les persones” treslladando al públicu “la razón de ser d’un muséu, de les coleiciones qu’atropa’l Muséu del Pueblu d’Asturies, de la continuidá nos trabayos que se desenvuelven, de la necesidá d’investigar y esparder el conocimientu, de curiar y caltener el patrimoniu etnográficu o d’algamar una identificación del Muséu cola sociedá y el territoriu”.
Llicenciáu en Xeografía y Historia na especialidá de Prehistoria y Etnoloxía pola Universidad Complutense de Madrid y Doctor en Xeografía y Historia pola Universidá d’Uviéu pola tesis ‘Las abejas, la miel y la cera en la sociedad tradicional asturiana’, el convidáu d’Ástura ye direutor del Muséu del Pueblu d’Asturies dende’l 1992, a esceición de la temporada de Gobiernu de Foro nel país, cuando ocupó’l cargu de direutor xeneral de Patrimoniu Cultural y Turismu. Con un currículu mui ampliu, baxo’l so mandatu llegó la revitalización d’una instalación escaecida pola Alministración mientres la década de los 80. La charra de López va tener llugar, como ye vezu, a les 19.30 hores nel Atenéu Obreru de Xixón (Cuadonga, 7), con entrada llibre.

Conferencia "LOS CONTACTOS ENTRE MÚSICA POPULAR Y MÚSICA CULTA EN EL REPERTORIO MUSICAL DE LA GAITA ASTURIANA" por Fonsu Fernández

Baxo'l suxeridor títulu de "LOS CONTACTOS ENTRE MÚSICA POPULAR Y MÚSICA CULTA EN EL REPERTORIO MUSICAL DE LA GAITA ASTURIANA" Fonsu Fernández va falanos de cómo dende la segunda metá del sieglu XX hasta anguaño vieno recoyéndose n’Asturies una bayurosa coleición de melodíes tradicionalmente interpretaes cola gaita. Yá a fines del sieglu XX, nel contestu políticu del desendolcu del autonomismu y en plenu procesu d’anovación acústica del instrumentu, entámase a deprender la so téunica y a codificar el so repertoriu axustándolu a les normes académiques, procesu que fina en 2006 cola inclusión de la gaita nos programes de los Conservatorios Profesionales de Música d’Uviéu y Xixón. Una música oral o folk camudóse, entós, nuna música escrita o «d’arte».

De toes maneres, y magar que la mayoría d’esi repertoriu musical atropóse de la tradición oral, esisten exemplos que, baxo un sele analís, amuésennos un raigañu cultu o, pelo menos, un ñidiu contautu col ámbitu de la música culto, a la que la gaita sirve unes veces d’inspiración y de la que, notres ocasiones, toma melodíes enteres que güei etiquetamos como «tradicionales». Esta conferencia xurga neses melodíes y, hasta onde ye posible, esfuérciase en refacer el camín pel que llegaren a popularizase como melodíes de gaita.

FONSU FERNÁNDEZ ye llicenciáu en Filoloxía Hispánica pola Universidá d'Uviéu y doctorandu en Musicoloxía.
Ye direutor del Muséu de la Gaita de Xixón dende 1997.
Tien espublizaos los llibros "Guía didáctica del Museo de la Gaita" (2000) y el "Cancionero de la gaita asturiana" (2 tomos con estudiu históricu y partitures, 2011). Destaquen tamién numberosos artículos de tema musical (rellacionaos cola zanfona y la gaita asturiana, de los que ye amás instrumentista) espublizaos nes revistes "Asturies, memoria encesa d'un país", RIDEA o Etno-Folk, Revista galega de etnomusicoloxía.
Ye autor del discu "Ea, señores usías. Cantares y sones de ciegu n'Asturies" (1999), asina como collaborador instrumentista en discos de los grupos Lliberdón (del que foi miembru), el Grupu Cultural Xana, Brenga Astur o Muyeres.
Debe tamién sorrayase el trabayu organizativu y de direición de diez esposiciones de tema musical nel ámbitu del Muséu Etnográficu del Pueblu d'Asturies (Xixón), asina como'l so llabor de comisariu d'otres ayenes al Muséu.

Organizao por Ástura y l'Atenéu Obreru de Xixón, el martes 20 de xineru  a les 19:30 hores nel llocal del Atenéu Obreru de Xixón na cai Covadonga, 7.

Conferencia "FIESTAS Y BANDOS DE LLANES: ENTRE LA TRADICIÓN Y LA INNOVACIÓN" por Yolanda Cerra

Baxo'l suxeridor títulu de "FIESTAS Y BANDOS DE LLANES: ENTRE LA TRADICIÓN Y LA INNOVACIÓN" Yolanda Cerra, perconocía especialista nes investigaciones patrimoniales y rituales festivos del oriente d'Asturies, va falar sobre'l raru sistema festivu de la villa de Llanes afitáu na caltenida rivalidá de tres bandos: la Madalena, San Roque y la Guía, qu'atropen en ñidia competencia a la vecindá llanisca. L'orixe políticu de los dos primeros bandos pel añu 1837 camudóse bien lluéu nuna rivalidá ente barrios que foi a desaniciar el vieyu sistema festivu del Antiguu Réxime y a algamar, dende la marxinalidá, un asitiamientu central na vida de la villa. El movimientu románticu que s'esparde na dómina sofita'l descubrimientu de los vezos y costumes populares campesines y les élites enfótense na so potenciación: ramos, h.ogueres, cancios, dances, indumentaria (que se conoz como "traxe d'aldeana" y "de porruanu"), que quieren asemeyar al vistíu y a les tradiciones del pueblu. La entrada d'un tercer bandu (la Guía) ye daqué carauterístico de Llanes, una singularidá antropolóxica. La conferencia tratará d'esti esitosu modelu festivu y de la xuntanza de dellos elementos de la tradición y l'anovación, nun xuegu dinámicu venceyáu a camudamientos históricos y sociales.

YOLANDA CERRA ye llicenciada en Filoloxía pola Universidá d'Uviéu y llicenciada n'Antropoloxía Social y Cultural pola UNED. Trabaya como Profesora d'Enseñanza Secundaria, forma parte del equipu pedagóxicu del Centru de Profesoráu y Recursos de Xixón-Oriente y ye Profesora-tutora d'Antropoloxía nel Centru Asociáu de la UNED de Xixón.
Ye miembru correspondiente del RIDEA.
Tien espublizáu'l llibru "Bailes y danzas tradicionales en Asturias" y una trentena d'artículos en llibros y revistes sobre patrimoniu etnolóxicu y antropoloxía de la fiesta.

Organizao por Ástura y l'Atenéu Obreru de Xixón, el martes 16 d'avientu a les 19:30 hores nel llocal del Atenéu Obreru de Xixón na cai Covadonga, 7.

Conferencia "RUINAS, RELIQUIAS Y CRUCES: LA CONSTRUCCIÓN HISTÓRICA DE LOS SÍMBOLOS DE ASTURIAS" por Raquel Alonso

Baxo'l suxeridor títulu de "RUINAS, RELIQUIAS Y CRUCES: LA CONSTRUCCIÓN HISTÓRICA DE LOS SÍMBOLOS DE ASTURIAS" Raquel Alonso, prestixosa medievalista, va falar sobre cómo, lo mesmo que pasa coles naciones, dalgunos oxetos y nicios materiales colos que s'identifiquen los pueblos foron algamando valir a lo llargo la Historia tres igües y reellaboraciones socesives, munches vegaes mangoniaes y caciplaes dende'l puntu vista históricu. Nesti sen, Raquel Alonso va desplicar el procesu de construcción de dalgunos de los símbolos d'Asturies más cenciellos d'estremar (la Cruz de los Ánxeles y la Cruz de la Victoria) nel contestu de les histories fabuloses qu'ente los sieglos XI y XII forxaron les lleendes qu'entovía repetimos güei ente la incredulidá y l'arguyu patriu.

RAQUEL ALONSO ÁLVAREZ ye doctora en Xeografía ya Historia pola Universidá d'Uviéu y Profesora Titular na mesma Universidá. Foi becaria y desendolcó investigaciones na Universidá François Rabelais de Tours, el St John's College de la Universidá de Cambridge y la École Pratique des Hautes Études de París.
Ye editora científica de la revista "Territorio, Sociedad y Poder" (Uviéu) y forma parte de los grupos d'investigación "Episcopus, Society for the Study of Bishops and Secular Clergy in the Middle Ages" y CARE-Hispania (Corpus d'Arquitectura Relixosa Europea ente los sieglos IV a X). Ye especialista nel estudiu de los monasterios medievales, asina como de la organización social del espaciu y l'urbanismu de la dómina y de les consuetes catedralicies de la Corona d'Aragón.
Tien asoleyaos dos llibros, el más nuevu ye una monografía sobre'l monasteriu de Cañas (La Rioja) y numberosos artículos científicos y capítulos de llibros acomuñaos. Les sos principales llínies d'investigación son los monasterios franciscanos y cistercienses, los monasterios de muyeres, los sistemes de propaganda y representación emplegaos polos reis occidentales hispánicos y la historiografía medieval. Agora mesmo trabaya sobre una monografía del obispu Pelayo d'Uviéu.

Organizao por Ástura y l'Atenéu Obreru de Xixón, el martes 18 de payares a les 19:30 hores na sede del Atenéu.

CONFERENCIA DE JOSÉ LUIS FERNÁNDEZ, "TIRRIU: "VIDRIU, PAPEL Y LLIBERTÁ: BUELGUES D'UNA ESPIRITUALIDÁ ESCAECIDA (EL PROTESTANTISMU ASTURIANU NA INDUSTRIA, LA LLITERATURA Y LA SO ACTIVIDÁ POLÍTICO-SOCIAL)"

Organizao por Ástura y l'Atenéu Obreru de Xixón, el martes 21 d'ochobre, a les 19:30 hores, l'investigador del protestantismu asturianu José Luis Fernández, "Tirriu", va dar una conferencia nel llocal del Atenéu Obreru de Xixón na cai Covadonga, 7. Ástura quier dar voz, nel entamu del nuevu cursu de conferencies en collaboración col Atenéu Obreru, a la comunidá protestante de Xixón.
Baxo'l suxeridor títulu de "VIDRIU, PAPEL Y LLIBERTÁ: BUELGUES D'UNA ESPIRITUALIDÁ ESCAECIDA (EL PROTESTANTISMU ASTURIANU NA INDUSTRIA, LA LLITERATURA Y LA SO ACTIVIDÁ POLÍTICO-SOCIAL)" José Luis va responder una entruga de cálter relixosu: ¿qué sedría Asturies si dellos asturianos y asturianes nun vivieren una espiritualidá distinta, que nun yera la tradicional nel so momentu, y que dexaron fondos ñicios na nuestra sociedá y na nuestra historia? Nesta conferencia vamos ver que ta ente nós una espiritualidá escaecida, magar que tien 200 años de presencia n’Asturies. Y cómo, siendo minoritariu, el protestantismu asturianu dexó buelgues de la so presencia na lliteratura: Leopoldo Alas -Clarín-, Ramón Pérez de Ayala y Alejandro Casona amósenlo nes sos obres cimeres. Y tamién lo fizo nos anicios de la industria: la minera, la siderúrxica y la del vidriu.
Esi coleutivu pequeñín amosó tamién una gran proyeición social nos ámbitos educativos, sociales y políticos muncho más allá de lo que’l so númberu y rellume social fadríennos pensar.
Too ello vamos velo siguiendo los sos resclavos, unes vegaes cuasi desaniciaos y otres marcaos pola persecución, el refugu o el menospreciu.
JOSÉ LUIS FERNÁNDEZ, "TIRRIU" tien numberosos artículos espublizaos en Alitar Asturies (El Comercio), La Nueva España, Asturies -Memoria encesa d’un país- y Atlántica XXII sobro la historia protestante y la so influyencia nel ámbitu cultural, social y de llibertaes. Representó a la comunidá protestante na presentación oficial del Nuevu Testamentu y Salmos n’asturianu, en Xixón (1998), foi miembru del Comité Organizador del 130 aniversariu de la Ilesia Evanxélica de Xixón ya organizó l’homenaxe a D. Luis Truán nel Cementeriu del Sucu.

Conferencia "LA DIVERSIDÁ LLINGÚÍSTICA: UNA REVOLADA PEL PLANETA DE LES 5.000 LLINGÜES" por Ramón d'Andrés

Organizao por Ástura y l'Atenéu Obreru de Xixón, el martes 17 de xunu, a les 20:00 hores, el filólogu Ramón d'Andrés va dar una conferencia nel llocal del Atenéu Obreru de Xixón na cai Covadonga, 7.
Baxo'l suxeridor títulu de "LA DIVERSIDÁ LLINGÚÍSTICA: UNA REVOLADA PEL PLANETA DE LES 5.000 LLINGÜES" Ramón d'Andrés va facer un percorríu pel fenómenu de la diversidá mundial de llingües como fechu consustancial a la historia y esencia de la Humanidá. Tres d'esta diversidá descúbrese un orde: les llingües actuales son el resultáu d'esgayase otres falaes antiguamente, conformando un formidable árbol xenealóxicu a escala mundial. El paisaxe llingüísticu d'Europa ye frutu de tres grandes foles a lo llargo de la Historia. La mayoritaria d'elles, la indoeuropea, ye la que xunce llingüísticamente Islandia con Ceilán, o Nepal con Asturies. Les llingües actuales de la Península Ibérica son el reflexu d'un pasáu al empar compartíu y individualizáu.

RAMÓN D'ANDRÉS DÍAZ ye fíu del escritor Manuel d’Andrés «Mánfer de la Llera». Ye:
• Profesor titular de Filoloxía Española y Asturiana na Universidá d’Uviéu.
• La so trayectoria investigadora vincúlase a variaes temátiques rellacionaes col asturianu: descripción gramatical, léxicu, normativa, situación sociollingüística, toponimia y dialectoloxía.
• Foi corredactor de les Normes Ortográfiques y del Diccionariu de la Llingua Asturiana, y ponente de la Gramática de la Llingua Asturiana, obres de l’Academia de la Llingua Asturiana.
• Miembru de númberu de la mesma y correspondiente del Real Institutu d’Estudios Asturianos.
• Coordina’l grupu d’investigación «Seminariu de Filoloxía Asturiana», de la Universidá d’Uviéu. Director de los proyectos «Estudiu de la Transición Llingüística na Zona Eo-Navia, Asturies (ETLEN)» y l’«Observatoriu Asturianu de Neoloxía y Terminoloxía» (AsturNeo)». Miembru del comité de redacción de la Revista de Filoloxía Asturiana y de la Xunta Asesora de Toponimia del Principáu d’Asturies.
• Ente los sos llibros figuren: "Diccionariu temáticu de la llingua asturiana" (1991), "Encuesta sociollingüística nuna parroquia asturiana (Deva-Xixón)" (1993), "Gramática práctica de asturiano" (1997), "Cuestiones d’asturianu normativu" (2001-2003), "Juicios sobre la lengua asturiana. Algunas cuestiones básicas acerca del debate lingüístico en Asturias" (2002), "Diccionario toponímico del concejo de Gijón" (2008), "Lengua, ciencia y fronteras" (coordinador, 2011) o "Gramática comparada de las lenguas ibéricas" (2013). Desenvuelve tamién un intensu llabor de divulgación en llibros, ensayos y artículos de prensa.

CONFERENCIA "ÁSTURES Y ARQUEOLOXÍA CASTREÑA N'ASTURIES: UNA REVISIÓN CRÍTICA" POR ALFONSO FANJUL PERAZA

Organizao por Ástura y l'Atenéu Obreru de Xixón, el martes 20, a les 19:30 hores, l'arqueólogu Alfonso Fanjul va dar una conferencia nel llocal del Atenéu Obreru de Xixón na cai Covadonga, 7.
Baxo'l suxeridor títulu de "ÁSTURES Y ARQUEOLOXÍA CASTREÑA N'ASTURIES: UNA REVISIÓN CRÍTICA" van repasase les revisiones feches al mapa arqueolóxicu de los poblaos fortificaos asturianos. L'estudiu individualizáu de 500 xacimientos arqueolóxicos amuesa, xunto a los avances de los nuevos afayos, una nueva definición del "castru" nel norte peninsular, que nun ye más una aldega sinon un auténticu centru de poder nuna sociedá xerarquizada abondo más desendolcada y enguedeyada de lo que les fontes clásiques y la historiografía oficial quixeron facenos creyer, mentanto que la cultura material amuesa grupos bien adautaos, arteros y áxiles nes sos rellaciones colos pueblos vecinos. La realidá arqueolóxica pon fin al mitu académicu de les comunidaes autosuficientes que se quier emponer sobro los pueblos celtes del norte.

Alfonso Fanjul ye llicenciáu n'Historia pola Universidá d'Uviéu, Gráu de Prehistoria de la Universidá de Salamanca col trabayu "Aproximación al poblamiento castreño en el valle del Trubia (Asturias)" y doctorandu n'Arqueoloxía pola Universidá Autónoma de Madrid. Cola collaboración de varies universidaes norteamericanes dirixe dos proyeutos d'investigación n'Asturies: Etnoarqueoloxía cerámica asturiana: orixen ya evolución de les producciones tradicionales y Arqueoloxía de la violencia. Escavaciones nel campu batalla d'Uviéu 1936/1937.

XXXV Día de les Lletres Asturianes

Güei celebramos el “Día de les Lletres Asturianes”. Dende Ástura queremos amosar nesti día’l nuesu reconocimientu al llabor fechu dende l’Academia de la Llingua Asturiana (ALLA). Un trabayu nos campos social, educativu y académicu que consideramos básicos y fundamentales pala supervivencia y reconocimientu del nuesu idioma.

 

Como ye costume, enantes del Actu institucional de l’ALLA,  les cais d’Uviéu verán la manifestación entamada otru añu más pola Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana col so lema ¡L’asturianu llingua oficial! Una frase qu’añu tras añu vémonos na necesidá de siguir glayando, pero col convencimientu de tar cada día más cerca p’algamalo.  

 

Pola llingua, pola cultura, pol país.

¡L’asturianu llingua oficial!

Páxines